Η ρίζα του κακού

Σε σημερινό άρθρο στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας 'Ημερησία' παρουσιάζεται μια όψη της εικόνας του ΟΣΕ. Αυτές τις μέρες έχουν κυκλοφορήσει και άλλα σχετικά άρθρα που φωτίζουν διάφορες σκοτεινές πλευρές της υπόθεσης.

http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=12336&subid=2&pubid=38943152#

Πέρα από τα τεχνικά στοιχεία και τις όποιες λύσεις δοθούν, θα πρέπει να κυττάξουμε πίσω από τις γραμμές του κειμένου και να δούμε τη βασική αιτία, τη ρίζα του κακού, αν θέλουμε στο μέλλον να μη βρεθούμε ξανά αντιμέτωποι με τα ίδια προβλήματα. Μια μέθοδος που χρησιμοποιείται στην επιχειρηματική πρακτική προκειμένου να αποκαλυφθεί η πραγματική αιτία ενός προβλήματος είναι η παράθεση διαδοχικών ερωτήσεων που ξεκινούν με τη λέξη 'Γιατί' (συνήθως πέντε είναι αρκετές, γι'αυτό συναντάται και ως 5 Whys method).

Ας δοκιμάσουμε λοιπόν πιθανές ερωτήσεις και απαντήσεις.

1. Γιατί ο ΟΣΕ σήμερα λειτουργεί με ζημία 3 εκατομμύρια ευρώ ημερησίως;

Διότι τα έσοδα του είναι πάρα πολύ μικρότερα από τα έξοδα του.

2. Γιατί ο ΟΣΕ δεν έχει περισσότερα έσοδα ώστε να καλύπτει τα έξοδα του;

Για να συμβεί αυτό θα πρέπει τα έσοδα του να ξεπεράσουν το 1 δις ευρώ το χρόνο. Τα έσοδα του το 2008 ήταν ~195 εκ. ευρώ (δημοσιευμένος ισολογισμός χρήσης 2008, www.ose.gr). Αυτό σημαίνει να βρεθεί στην 5^η θέση από πλευράς εσόδων μεταξύ των ΔΕΚΟ, μετά από ΟΠΑΠ, OTE, Cosmote, ΔΕΠΑ, στη 4^η θέση των βιομηχανικών επιχειρήσεων, πάνω από 3Ε και κάτω από Motor Oil, στην 10^η θέση των εμπορικών επιχειρήσεων, και να επιτύχει πάνω από 70% περισσότερα έσοδα από ότι έχουν μαζί οι 4 μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρείες στην Ελλάδα, ΑΝΕΚ, Μινωικές, Blue Starr ferries και ΝΕΛ! (στοιχεία 2008 από statbank).

Οπότε το να μεγαλώσει ο τζίρος κατά περίπου 5 φορές για το μέγεθος της Ελληνικής αγοράς φαντάζει τουλάχιστον μακρινό σενάριο.

3. Γιατί δεν μειώνονται τα έξοδα του τότε;

Η ανάλυση εξόδων (χρήση 2008) δείχνει ότι η μισθοδοσία προσωπικού αποτελεί το 43% των εξόδων ενώ ένα ποσοστό 40% αφορά αποσβέσεις. Οπότε η μισθοδοσία είναι το κύριο κομμάτι λειτουργικών εξόδων του οργανισμού. Η μισθοδοσία γενικά θεωρείται ανελαστικό κομμάτι των εξόδων.

4. Γιατί η μισθοδοσία έφθασε να είναι τόσο μεγάλη;
Σύμφωνα με το άρθρο, το 2004 ο ΟΣΕ απασχολούσε 4.278 άτομα και το 2009 έφτασε τους 6.345. Το ετήσιο κόστος μισθοδοσίας το 2004 ήταν 249 εκατ. ευρώ ενώ το 2009 ανέβηκε στα 302 εκατ. ευρώ. Αύξηση ετησίου κόστους περίπου 21%.

5. Γιατί έφθασε ο οργανισμός να έχει τόσους υπαλλήλους; Εδώ και πάρα πολλά χρόνια το κόστος μισθοδοσίας του ήταν μεγαλύτερο από τα έσοδα του, το συσσωρευμένο χρέος του φθάνει τα 10 δις ευρώ.

Διότι ο ΟΣΕ είναι ένας δημόσιος οργανισμός και οι προσλήψεις στους δημόσιους οργανισμούς δεν γίνονται με βάση τις επιχειρησιακές ανάγκες αλλά με μοναδικό γνώμονα την εξυπηρέτηση των ψηφοφόρων του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος.

6. Γιατί καμία κυβέρνηση μέχρι τώρα δεν αντέδρασε στη συσσώρευση χρέους και στη ζημιογόνο λειτουργία του οργανισμού;
Διότι η οποιαδήποτε προσπάθεια αναστροφής και εξυγίανσης του οργανισμού πέρα από ικανό μανάτζμεντ απαιτούσε πρωτίστως πολιτική βούληση. Πολιτική βούληση για εξυγίανση ενός δημόσιου οργανισμού όπως ο ΟΣΕ με πρόβλημα κυρίως το υπεράριθμο προσωπικό (συν των φαινομένων διαφθοράς και αναποτελεσματικότητας) σημαίνει ανάληψη του πολιτικού κόστους που συνεπάγονται οι αποφάσεις. Ποτέ και κανένας πολιτικός δεν τόλμησε, είτε στον ΟΣΕ είτε σε άλλους οργανισμούς, αλλά και εν τέλει στο σύνολο του δημόσιου τομέα, να αναλάβει το βραχυπρόθεσμο πολιτικό κόστος ενεργειών που θα είχαν μακροχρόνιο όφελος.

Πολιτικό κόστος. Η ρίζα του κακού για τα δεινά του τόπου. Το πολιτικό κόστος μπορεί εύκολα να μεταφραστεί, χωρίς να χαθεί η ουσία, σε πολιτική ευθύνη. Αυτοί που δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους λέγονται απλά ανεύθυνοι.

Το τραγικό της υπόθεσης είναι, ότι οι ίδιοι ανεύθυνοι πολιτικοί που με τη στάση τους έφτασαν τη χώρα στο χείλος του γκρεμού σήμερα, αυτοί οι ίδιοι (επι)καλούνται να τη σώσουν. Έχετε καμία αμφιβολία ότι αν οι πιστωτές μας δεν επέβαλλαν την άμεση λύση όλων των καυτών προβλημάτων, μεταξύ αυτών και ο ΟΣΕ, θα έπαιρνε κανείς από αυτούς την πρωτοβουλία να αναλάβει την ευθύνη να βγάλει τα 'κάστανα από τη φωτιά'. Αμφιβάλλω βάσιμα, οι ίδιες οι δηλώσεις τους και οι αμφίθυμες ενέργειες τους το δείχνουν καθαρά.

ΥΓ

Μια άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή είναι το πώς παρουσιάζονται τα στοιχεία στα άρθρα αναλόγως της σκοπιμότητας. Στο άρθρο αναφέρεται ότι το μέσος κόστος ανά εργαζόμενο αυξήθηκε από το 2004 στο 2009 κατά 62%. Αν κανείς όμως χρησιμοποιήσει τα στοιχεία που δίνει το άρθρο για αριθμό εργαζομένων και ετήσιο κόστος μισθοδοσίας για αυτά τα έτη καταλήγει ότι το μέσο κόστος το 2004 ήταν 58.205 ευρώ και το 2009 έπεσε στα 47.597 ευρώ. Όπερ μείωση μέσου κόστους μισθοδοσίας ανά εργαζόμενο περίπου 18%. Αν δεν πρόκειται για σκοπιμότητα τότε προκύπτει προχειρότητα ή λάθος. Για την περίπτωση λάθους αναμένω να δω τη διόρθωση σύντομα.